System awansu nauczycieli

Podstawowe założenia systemu awansu zawodowego

[ Trzy warianty awansu - plansza ]
[ Cele i warunki awansu (trzy pierwsze szczeble) ]
[ Warianty awansu zawodowego nauczyciela ]

Jednocześnie z reformą ustrojowo-programową niezbędne jest zróżnicowane podniesienie płac wszystkich nauczycieli.

Struktura awansu zawodowego, i zarobków, musi być jasna, zrozumiała i jednoznaczna.

Powinna ona być tak skonstruowana, aby w istotny sposób premiowała jakość pracy, podnoszenie kwalifikacji i wzbogacanie warsztatu zawodowego oraz, aby każdy nauczyciel widział wymierne korzyści płynące z podnoszenia swych umiejętności zawodowych.

Kwalifikacje zawodowe zdobyte przez nauczyciela przed wprowadzeniem nowej struktury awansu muszą znaleźć swe odbicie w nowym systemie awansu zawodowego.

W okresie przejściowym, związanym z wprowadzaniem nowej pragmatyki służbowej, konieczne jest stworzenie szybkich ścieżek awansu dla nauczycieli z bogatym dorobkiem zawodowym.

Struktura awansu powinna być zbliżona dla wszystkich grup zawodowych objętych Kartą Nauczyciela.

Wysokość wynagrodzenia nauczyciela powinna być wypadkową:

• poziomu wykształcenia
• stażu pracy
• poziomu jakości pracy
• pełnionych funkcji i zakresu ponoszonej odpowiedzialności

Po ogłoszeniu założeń koncepcji reformy oświaty w styczniu 1998 roku rozpoczęła się, zgodnie z oczekiwaniami, publiczna debata na temat przedłożonych propozycji. Wiele ze zgłaszanych uwag i opinii dotyczyło właśnie zagadnień związanych z warunkami i pragmatyką awansu zawodowego nauczyciela. Dyskusja ta trwa dalej, ale już w tej chwili wniosła ona istotny wkład w prowadzone prace.

Nowe funkcje nauczycieli w szkole

Przygotowywana reforma systemu edukacji jest przede wszystkim reformą stylu pracy: stylu pracy ucznia i nauczyciela, ale także stylu pracy szkoły, jako sprawnie działającej instytucji.

Wiele z zadań stawianych przed szkołą będzie ona mogła efektywnie zrealizować dopiero wtedy, gdy zacznie funkcjonować jako spójny organizm, gdy nauczyciele zaczną pracować razem i zaczną się wzajemnie wspierać. Może w tym pomóc odpowiednia struktura szkoły, która pozwala na podział zadań i odpowiedzialności pomiędzy nauczycieli, którzy chcą i potrafią wziąć je na siebie.

Zmiana systemu doskonalenia i doradztwa tak, że pewne zadania doradcze będą wykonywane na terenie szkoły lub organu prowadzącego placówki oświatowe, implikuje wprowadzenie dodatkowo opłacanych stanowisk w placówce.

W statusie zawodowym nauczycieli przewidywane jest, celem stworzenia możliwości awansu, utworzenie nowych funkcji:

• opiekuna nauczyciela-stażysty (mentora), którego zadaniem będzie wprowadzenie do zawodu młodego nauczyciela,
• lidera zespołu blokowego (przedmiotowego), którego zadaniem będzie organizowanie, inspirowanie pracy zespołu oraz pomoc metodyczna,
• lidera zespołu wychowawców, którego zadaniem będzie organizowanie i inspirowanie pracy wychowawców oraz wspieranie i koordynowanie oddziaływań wychowawczych szkoły,
• lidera WDN, którego zadaniem będzie koordynacja doskonalenia, badanie potrzeb związanych z rozwojem zawodowym oraz organizowanie niektórych form doskonalenia zgodnie z priorytetami szkoły.

Trzy warianty awansu zawodowego nauczycieli

Wspieranie kariery nauczyciela -- zarówno od strony finansowej, jak i merytorycznej -- jest jednym z najważniejszych środków służących podnoszeniu szeroko rozumianej jakości działania szkoły, a może nawet najważniejszym. Jest to także czynnik, który ma decydujące znaczenie dla powodzenia całości rozpoczętych przemian edukacyjnych.

Aktualnie rozważane są trzy warianty awansu zawodowego nauczyieli. Propozycja taka wynika z ogólopolskiej debaty oraz z pierwszych wspólnych prac ze wziązkami zawodowymi.

Jest dość powszechna zgoda na sposób ustabilizowania nauczyciela rozpoczynające pracę. Stażysta w ciągu roku lub maksymalnie dwóch lat poznawać będzie tajniki funkcjonowania szkoły. Podczas konkraktu nauczyciel powinien odpowiadać za swoją pracę i jej efekty, powinien nauczyć się planować swoją pracę dydaktyczną. Wszystkie szczegóły do poziomu nauczyciela mianowanego można już zacząć dopracowywać.

Profesor oświaty znajduje zwolenników jako ostatni szczebel awansu dostępny dla najwybitniejszych pracowników oświaty.

Pomiędzy nauczycielem mianowanym a profesorem oświaty trzeba zaproponować motywacyjny system dla większości nauczycieli obecnie zatrudnionych w oświacie. Trzy przedstawione warianty mogą być rozpatrywane jako oddzielne rozwiązania, możemy również zaproponować działania długofalowe prowadzące do jednego z nich, wykorzystując najlepsze pomysły wszystkich rozwiązań. System motywacyjny proponowany obecnie ma szansę pełnego sprawdzenia po minimum 10 latach, w tym okresie do zawodu przybędzie znacząca grupa nowych pracowników.

Przy zmianach dotyczących statusu zawodowego nauczycieli nie odejdziemy od zapewnienia wszystkim nauczycielom pewnych ogólnopolskich standardów, w tym przede wszystkim:

• ustalonego jednolitego poziomu wynagrodzeń gwarantowanych przez państwo,
• jednolitych w kraju kryteriów i zasad awansu zawodowego oraz oceny pracy,
• ustalonych centralnie warunków chroniących trwałość stosunku pracy z mianowania,
• uprawnień emerytalnych zgodnych z planowaną reformą systemu zabezpieczeń społecznych.

Proponowana obecnie zmiana w Karcie Nauczyciela dotycząca odstąpienia od zawierania układu zbiorowego pracy dla nauczycieli na szczeblu centralnym, i zdecentralizowanie tej kompetencji na szczebel pracodawców, nie spowoduje obniżenia statusu zawodowego nauczycieli. Ustanawiając pewien kanon nienaruszalnych uprawnień, umożliwiamy jednocześnie środowiskom lokalnym, stosownie do ich możliwości, poprawę warunków materialnych nauczycieli. Ustalenia układów zbiorowych mogą być tylko korzystniejsze dla pracowników oświaty. Obecnie pracujący nauczyciele umieszczeni będą w nowym proponowanym systemie awansu zawodowego po kolejnym etapie konsultacji i współpracy przy zapewnieniu, że wszystkie prawa nabyte będą respektowane w nowych aktach prawnych.

Żadna z propozycji nie ma charakteru zamkniętego, niczego nie rozstrzyga i nie przesądza.