Języki obce bardzo ważne

Nikt nie ma wątpliwości, że warunkiem sukcesu we współczesnym świecie jest, poza szeroko rozumianym ogólnym wykształceniem, znajomość języków obcych i umiejętność posługiwania się komputerem. Umiejętności te już na starcie do podjęcia jakiejkolwiek pracy dają perspektywę lepszych zarobków, często są wręcz warunkiem jej otrzymania. Niestety, pod względem znajomości języków obcych ciągle jesteśmy daleko w tyle za krajami Unii Europejskiej. Jest to jeden z najpoważniejszych czynników mogących utrudniać Polakom odnalezienie się na rynku pracy w Unii. W wielu zawodach sytuację kształtują potrzeby rynku, jednak trudno sobie wyobrazić urzędnika, prawnika czy lekarza, uprawiającego swój zawód poza krajem ojczystym, bez znajomości języka ludności, wśród której chce podjąć pracę. To samo, może nawet w większym stopniu, dotyczy nauczyciela, którego znajomość języka musi być nienaganna, jeśliby sobie zamarzył uczyć swojej fizyki lub geografii na słonecznej Riwierze!

Innym problemem jest stopień znajomości języka. Długie lata przestarzałego, nieefektywnego nauczania opartego na ćwiczeniach gramatycznych przy braku umiejętności ich zastosowania spowodowały, że wielu z nas wstydzi się "otworzyć usta" przy cudzoziemcach. Inni znów za dowód swych językowych umiejętności traktują porozumienie się w sklepie, gdzie i tak większość konwersacji odbywa się na migi.

Eurostat Yearbook, wsparty wynikami Pentora, dla Polski podaje następujące zestawienie:

Znajomość języków obcych w %

Kraj	Znają jakiś język obcy	Znają angielski
Austria	55	48
Belgia	64	42
Dania	83	76
Finlandia	61	51
Francja	48	35
Grecja	44	33
Hiszpania	40	19
Holandia	86	79
Niemcy	50	45
Polska	38	12
Portugalia	37	22
Szwecja	78	72
Wlk. Brytania	35
Włochy	46	29

Jak widać, nie wyglądamy tu dobrze, gdyż z tyłu za sobą mamy tylko Anglików (którzy ze zrozumiałych względów poliglotami nie są). W dodatku nadal najpopularniejszym językiem obcym jest rosyjski. Badania CBOS wskazują, że zna go co czwarty Polak. Ten wynik też powinien dziwić, gdyż do 1989 roku każdy Polak z wykształceniem podstawowym uczył się go przez cztery lata, każdy z wykształceniem średnim 8-9 lat, a każdy Polak po studiach -- 10-11 lat!

Tylko 9% naszych Rodaków przyznaje się do znajomości języka niemieckiego. Ponad 60% Polaków deklaruje brak znajomości jakiegokolwiek obcego języka. Dużo lepiej wygląda młodsze pokolenie: co trzeci Polak w wieku lat 15-24 zna angielski. W krajach Unii 70% młodzieży zna jakiś język obcy; dla całej populacji liczba ta przekracza 50%!

Reforma oświaty, którą obecnie realizuje MEN, zakłada intensyfikację nauczania języków obcych -- nauka rozpocznie się rok wcześniej. W następnych latach planuje się wprowadzanie nauki języka obcego od klasy I szkoły podstawowej. Czemu to odkładamy na później? Odpowiedź jest prosta: ciągle brakuje nauczycieli języków zachodnich, szczególnie anglistów. Jak powszechnie wiadomo, absolwenci uczelni i kolegiów szybko uciekają do innych, lepiej opłacanych zajęć. Brak też nauczycieli-specjalistów nauczania najmłodszych.

Trudną sytuację kadrową w nauczaniu języków obcych komplikuje dodatkowo fakt, że część nauczycieli nadal stosuje archaiczne, nieefektywne metody nauczania. W tej dziedzinie jest jednak generalnie lepiej niż w innych przedmiotach. Nowoczesne, aktywizujące metody nauczania weszły do języków obcych wcześniej niż do innych przedmiotów. Nawet rusycyści, w ostatnich latach gruntownie pozbawieni wsparcia metodycznego, kształcą sobie kolejną grupę edukatorów (tj. tych, którzy doskonalą nauczycieli), co jest pierwszym krokiem do tworzenia rozwiązań systemowych w tym przedmiocie.

Nic więc dziwnego, że popyt na rynku usług prywatnego nauczania języków obcych jest olbrzymi. Rynek ten, podobnie jak każdy inny, na którym zbyt mała jest podaż, powoli się stabilizuje. Miejmy nadzieję, że proces ten zakończy się już niedługo!

dr Janina Zawadowska