"Science across Europe"
jeden z pomysłów na program edukacji przyrodniczej w gimnazjum

W listopadowym numerze gazety pisaliśmy o różnych programach nauczania przyrody. Obecnie chcemy zapoznać Was z jeszcze jednym, naszym zdaniem bardzo ciekawym, programem łączącym zagadnienia edukacji ekologicznej z przedmiotami przyrodniczymi na poziomie gimnazjum, a częściowo też liceum. Program nazywa się "Science across Europe".

Cele programu

• Wprowadzenie wymiaru międzynarodowego do edukacji przyrodniczej poprzez wymianę przez uczniów różnych krajów informacji i poglądów dotyczących różnych aspektów ich życia.
• Uświadomienie wpływu nauk przyrodniczych i techniki na społeczeństwo, przemysł i środowisko w różnych krajach.
• Stworzenie szansy współpracy nauczycieli i uczniów z różnych krajów: rozwinięcie umiejętności porozumiewania się, szczególnie w językach różnych od własnego.

Cechy programu

• integruje wiedzę przyrodniczą,
• badania prowadzone są w otoczeniu szkoły,
• wymiana wyników badań z kolegami z zagranicy pozwala na szersze spojrzenie na problemy środowiska w Europie,
• duże znaczenie ma technologia informacji, uczniowie używają telefonu, faxu, poczty e-mail, internetu, używają komputera do opracowywania, przetwarzania i prezentacji danych.
• przeznaczony jest dla uczniów w wieku 12-15 lat (niektóre moduły nadają się dla młodzieży 15-18 lat) ,
• nie wymaga kosztownego sprzętu komputerowego,
• rozwija umiejętności pracy grupowej wśród uczniów,
• rozwija odpowiedzialność za wymianę prawdziwych wyników badań,
• ze względu na komunikowanie się uczniów szkół z różnych krajów w różnych językach ma ważny aspekt kulturowy.

Historia programu

Program został zapoczątkowany w roku 1990 przez brytyjskie Stowarzyszenie Nauczycieli Przedmiotów Przyrodniczych (ASE). Poparcia finansowego udzieliła mu firma British Petroleum (BP), która znana jest w dziedzinie wspierania projektów edukacyjnych. W roku 1991 grupa inicjująca składająca się z przedstawicieli kilku krajów (po dwóch nauczycieli z każdego kraju) opracowała i przetestowała dwa moduły: "Kwaśne deszcze" i "Zużycie energii w domu". Do roku 1995 weszły kolejne moduły: "Woda pitna", "Energia odnawialna", "Co zjadłeś?", "Globalne ocieplenie", "Odpady z gospodarstwa domowego". Do dziś mamy jeszcze: "Zachowanie zdrowia", "Bezpieczeństwo drogowe".

W roku 1999, który jest rokiem chemii, ma powstać moduł dotyczący odpadów chemicznych. Program "Science across Europe" jest częścią programu "Science across the World". Integruje przedmioty przyrodnicze (biologia, fizyka, chemia) z:

• językami obcymi
• geografią gospodarczą
• edukacją zdrowotną
• przedmiotami artystycznymi
• technologią informacji.

Ponad 20 krajów europejskich bierze udział w programie. Moduły są tłumaczone na 15 języków: angielski, duński, francuski, grecki, hiszpański, holenderski, kataloński, niemiecki, polski, portugalski, rosyjski, szwedzki, turecki, węgierski, włoski.

Najogólniej można opisać ten program następująco: młodzież danej szkoły (klasy) zbiera dane dotyczące danego modułu i wysyła je do szkoły w innym kraju. Dane te mogą dotyczyć np. zużycia energii w gospodarstwie domowym albo ilości i rodzaju odpadów z gospodarstwa domowego. W pierwszym przypadku będą wyeksponowane zagadnienia związane ze zjawiskami fizycznymi, w drugim z chemią i biologią. Jest to dobra okazja do wzmocnienia współpracy nauczycieli przedmiotów przyrodniczych, ale nie tylko. Niezwykle pomocnym w realizacji programu SaE może okazać się nauczyciel języka obcego, np. germanista, jeżeli chcesz nawiązać kontakt ze szkołą w Niemczech czy Austrii. Plastyk pomoże Ci stworzyć odpowiednią oprawę artystyczną dla zebranych wyników. W opisie modułu znajdziesz: Podręcznik dla nauczyciela, który zawiera:

• sugestie i wskazówki, jak realizować dany moduł w klasie,
• teksty źródłowe do różnych części modułu,
• jasno sformułowane cele,
• określenie poziomu wiedzy, jaką uczniowie muszą posiadać rozpoczynając moduł, a także:
• materiały do kopiowania,
• formularze do wymiany danych,
• materiały dodatkowe (np. kasety video),
• foliogramy,
• scenariusze lekcji,
• wyjaśnienia do pytań w tekście,
• sugestie co do innych możliwości wykorzystania programu,
• sugestie co do wprowadzenia kontekstu lokalnego.

Do roku 1997 w programie "Science across Europe" wzięło udział: 521 szkół, w tym 150 z Wlk. Brytanii, 3 z Polski, 683 nauczycieli, w 22 krajach Europy.

Najczęściej używanymi modułami są: "Co zjadłeś?", "Zużycie energii w domu", następnie: "Kwaśne deszcze", "Odpady gospodarstwa domowego".

Materiały dla ucznia zawierają: materiały informacyjne, tabele, wykresy dotyczące modułu, opis czynności do wykonania, indywidualnych i grupowych, sposób zbierania danych do "formularza wymiany" (exchange form).
Sugestie i polecenia do wykonania po zebraniu danych:

• wprowadź dane do formularza wymiany,
• przetłumacz na język, w którym chcesz współpracować,
• sprawdź bazę danych,
• wyślij formularz wymiany,
• popracuj nad otrzymaną informacją z innych szkół,
• odpowiedz na pytania,
• wyślij kasetę video z filmem nakręconym w czasie Waszych pomiarów.

Jeśli nie chcesz na razie włączyć się do programu, to możesz go wykorzystać jako inspirację do własnych pomysłów na nauczanie przyrody. Powodzenia!

Jak włšczyć się do programu "Science across Europe"?

Twoja szkoła musi zakupić co najmniej jeden moduł (za 19 GBP). Po wypełnieniu formularza (p. adres internetowy poniżej) i wysłaniu go do ASE Twoja szkoła znajdzie się w bazie danych szkół zarejestrowanych w programie "Science accross the World" (SaW) i otrzyma najświeższą listę szkół uczestniczących w programie. Możesz ją także obejrzeć na stronach internetowych: http://www.bp.com/saw/

Lista szkół zawiera m. in. dane o tym, jaki moduł interesuje daną szkołę i w jakim czasie chciałaby dokonać wymiany wyników, w jakim języku chce się porozumiewać, gdzie szkoła jest położona (oczywiście dotyczy to szkół na całym świecie). Należy też ustalić sposób porozumiewania się: pocztą, faxem, przez Internet. Twoi uczniowie zaczynają gromadzić dane, które zechcą wymienić. Może to być część pracy w klasie lub działalność poza szkołą, np. wywiady z ludźmi z okolicy, ile zużywają energii lub wody w swoich gospodarstwach domowych. Zająć to może kilka lub kilkanaście godzin na jeden moduł. Wyniki indywidualne lub grupowe wprowadza się do arkusza wymiany "Exchange Form".

"Exchange form" wysyłacie do szkół, które wybraliście (po upewnieniu się poprzez "First Contact Form", że terminy nie uległy zmianie), a także do tych, które wybrały Waszą szkołę. Otrzymane materiały stanowią podstawę do dyskusji nad otrzymanymi wynikami, które nadają zebranym danym wymiar europejski. Często zdarza się, że dostajecie jeszcze dodatkowe pytania lub sami macie ochotę je zadać. W wielu przypadkach jest to początek owocnych kontaktów między szkołami na wiele lat!

Raz w roku należy wysłać Registration Form, jeżeli chce się nadal być na liście. Nie wymaga to już dodatkowej opłaty!

Jeżeli program Cię zainteresował, to możemy udzielić Ci bliższych informacji. Podajemy adresy osób pracujących w programie "Scence across Europe":

Dr Maria Kuźniarz
Zespół Szkół Społecznych nr 1 WSE, 53-533 Wrocław, ul. Zielińskiego 56
tel./fax: 0-71-614370, tel.: 0-71-625387

Przedstawiciel British Petroleum:
B.P. Poland Sp. z o.o., ul. Retoryka1, 31-108 Kraków
tel.: 0-12-217515, fax: 0-12-219153